Wątroba a cholesterol – praca wątroby ma wpływ na poziom cholesterolu?

Pro­duk­cja i roz­kład cho­le­ste­ro­lu to jedne z naj­waż­niej­szych funk­cji wą­tro­by. Kon­dy­cja wą­tro­by wpły­wa na tempo za­cho­dzą­cych w niej pro­ce­sów, warto zatem dbać, by zbyt­nio jej nie ob­cią­żać, a także wspo­ma­gać jej pra­wi­dło­we funk­cjo­no­wa­nie i re­ge­ne­ra­cję. Jak dbać o zdro­wą wą­tro­bę?

Wą­tro­ba to jeden z naj­waż­niej­szych i naj­bar­dziej „pra­co­wi­tych” na­rzą­dów w ludz­kim or­ga­ni­zmie. Pełni około 400 róż­nych funk­cji, w tym bie­rze udział w me­ta­bo­li­zmie bia­łek, wę­glo­wo­da­nów i tłusz­czy, od­po­wia­da za ter­mo­re­gu­la­cję, wspo­ma­ga tra­wie­nie i zaj­mu­je się neu­tra­li­za­cją i usu­wa­niem z or­ga­ni­zmu szko­dli­wych sub­stan­cji. Jedną z klu­czo­wych funk­cji wą­tro­by jest udział w me­ta­bo­li­zmie i go­spo­dar­ce tłusz­czów. W ko­mór­kach wą­tro­by biał­ka i wę­glo­wo­da­ny są prze­kształ­ca­ne w tłusz­cze, za­cho­dzi tam także pro­duk­cja fos­fo­li­pi­dów, cho­le­ste­ro­lu i kwa­sów tłusz­czo­wych.

Kon­dy­cja wą­tro­by – od czego za­le­ży?

Zdro­wa, spraw­nie pra­cu­ją­ca wą­tro­ba świet­nie radzi sobie ze swo­imi za­da­nia­mi. Jed­nak prze­cią­że­nie tego gru­czo­łu nie tylko za­bu­rza wiele waż­nych pro­ce­sów w or­ga­ni­zmie, ale wpły­wa w wi­docz­ny spo­sób na sa­mo­po­czu­cie i stan zdro­wia. Takie ob­ja­wy, jak: nad­ci­śnie­nie, nad­wa­ga, cią­głe zmę­cze­nie, roz­draż­nie­nie czy trud­no­ści z kon­cen­tra­cją to wy­raź­ne sy­gna­ły, że wą­tro­ba zbyt in­ten­syw­nie pra­cu­je i nie jest w do­brej kon­dy­cji.

Co zatem wpły­wa na pracę wą­tro­by? Przede wszyst­kim nie­zdro­wa dieta, używ­ki i za­ży­wa­ne le­kar­stwa. Al­ko­hol, ko­fe­ina, tłusz­cze trans, cu­kier, żyw­ność wy­so­ko prze­two­rzo­na i pełna sztucz­nych do­dat­ków – wą­tro­ba musi się bar­dzo na­tru­dzić, aby zneu­tra­li­zo­wać te szko­dli­we sub­stan­cje. Z dru­giej stro­ny tok­sy­ny wpły­wa­ją także ne­ga­tyw­nie na same he­pa­to­cy­ty (ko­mór­ki wą­tro­by), które muszą wy­dat­ko­wać też pewną część ener­gii na pro­ce­sy na­praw­cze i re­ge­ne­ra­cję.

Aby zatem utrzy­mać wą­tro­bę w do­brej kon­dy­cji warto z jed­nej stro­ny zre­du­ko­wać ilość szko­dli­wych związ­ków do­star­cza­nych do or­ga­ni­zmu, a z dru­giej – wspo­móc jej na­tu­ral­ne pro­ce­sy re­ge­ne­ra­cyj­ne.

Cho­le­ste­rol – nie taki strasz­ny?

Wą­tro­ba pro­du­ku­je cho­le­ste­rol, i to w znacz­nej ilo­ści. Warto wie­dzieć, że tylko około 20-30% cho­le­ste­ro­lu jest do­star­cza­na z po­ży­wie­niem, po­zo­sta­łą część or­ga­nizm wy­twa­rza sam. Dla­te­go im wię­cej do­star­cza­my go z po­ży­wie­niem, tym więk­sze jest jego stę­że­nie w or­ga­ni­zmie. Zbyt duża ilość cho­le­ste­ro­lu w sto­sun­ku do za­po­trze­bo­wa­nia pro­wa­dzi do od­kła­da­nia się jego nad­mia­ru na ścian­kach na­czyń krwio­no­śnych, czyli do roz­wo­ju miaż­dży­cy. Cho­le­ste­rol jest też waż­nym skład­ni­kiem żółci. Gdy jest go za dużo, wów­czas od­kła­da się także jako ka­mie­nie żół­cio­we w pę­che­rzy­ku i w prze­wo­dach żół­cio­wych.

Nie na­le­ży jed­nak trak­to­wać cho­le­ste­ro­lu je­dy­nie w ka­te­go­riach szko­dli­wo­ści. Jest on bo­wiem nie­zbęd­ny w wielu pro­ce­sach w or­ga­ni­zmie. To ważny skład­nik błon ko­mór­ko­wych, żółci, hor­mo­nów (nad­ner­czy, płcio­wych, ste­ro­ido­wych) i li­po­pro­te­in oso­cza, bie­rze udział w syn­te­zie skór­nej wi­ta­mi­ny D. Od dawna po­ku­tu­je prze­świad­cze­nie, że pod­wyż­szo­ny po­ziom cho­le­ste­ro­lu we krwi to ważny sy­gnał ostrze­gaw­czy dla or­ga­ni­zmu, bez­po­śred­nio zwią­za­ny z wy­so­kim ry­zy­kiem cho­rób ukła­du krą­że­nia, w tym za­wa­łu serca i miaż­dży­cy. Tym­cza­sem klu­czo­wy jest nie tyle ogól­ny po­ziom cho­le­ste­ro­lu, ale pro­por­cje jego po­szcze­gól­nych frak­cji, czyli li­po­pro­te­in HDL (tzw. „dobry” cho­le­ste­rol) i LDL (tzw. „zły” cho­le­ste­rol). Zda­rza­ją się sy­tu­acje, kiedy osoby z wy­so­kim po­zio­mem cał­ko­wi­te­go cho­le­ste­ro­lu, nawet po­wy­żej normy, nie mają pro­ble­mów z ukła­dem krą­że­nia, po­nie­waż prze­wa­ża­ją­ca jest u nich frak­cja „do­bre­go” cho­le­ste­ro­lu.

Do­wiedz się wię­cej z ar­ty­ku­łu: Dobry cho­le­ste­rol nie jest zły – fakty i mity

Jak ob­ni­żyć po­ziom cho­le­ste­ro­lu? Jak po­pra­wić pracę wą­tro­by?

Im bar­dziej ob­cią­żo­na wą­tro­ba, tym trud­niej jej pra­co­wać na opty­mal­nym po­zio­mie. I tym trud­niej utrzy­mać od­po­wied­nie stę­że­nie cho­le­ste­ro­lu. Dla­te­go dba­łość o kon­dy­cję wą­tro­by po­śred­nio wpły­wa na jego po­ziom w or­ga­ni­zmie. Oto kilka spo­so­bów, by ob­ni­żyć po­ziom cho­le­ste­ro­lu.

Dieta dla wą­tro­by – aby od­cią­żyć wą­tro­bę, warto wy­eli­mi­no­wać z ja­dło­spi­su: tłu­ste mięso, wę­dli­ny, tłu­ste prze­two­ry mię­sne (pa­rów­ki, sma­lec), peł­no­tłu­ste mleko i jego prze­two­ry, żyw­ność wy­so­ko prze­two­rzo­ną i typu fast-​food, go­to­we ciast­ka i cia­sta z wy­so­ką za­war­to­ścią tłusz­czy trans. W za­mian warto do diety włą­czyć pro­duk­ty bo­ga­te w błon­nik po­kar­mo­wy (owoce i wa­rzy­wa) lub nie­na­sy­co­ne kwasy tłusz­czo­we (oleje ro­ślin­ne, tłu­ste ryby mor­skie, trany), orze­chy i her­ba­ty zio­ło­we.

Wy­eli­mi­nuj używ­ki – al­ko­hol i ko­fe­ina to dwa związ­ki, które od wą­tro­by wy­ma­ga­ją wy­jąt­ko­we­go wy­sił­ku. I nie cho­dzi je­dy­nie o roz­ło­że­nie ich na prost­sze związ­ki, ale o de­tok­sy­ka­cję i prze­mia­nę w sub­stan­cje, które nie będą tok­sycz­ne dla or­ga­ni­zmu. Warto zna­czą­co zmniej­szyć lub wy­eli­mi­no­wać al­ko­hol i kawę.

Leki – tylko gdy ko­niecz­ne. Naj­trud­niej wą­tro­bie po­ra­dzić sobie ze stale przyj­mo­wa­ny­mi le­ka­mi (typu pre­pa­ra­ty hor­mo­nal­ne), ale ob­cią­że­niem jest dla niej także przyj­mo­wa­nie np. pa­ra­ce­ta­mo­lu.

Zio­ło­we su­ple­men­ty wspie­ra­ją­ce pracę wą­tro­by, naj­le­piej się­gać po te opar­te na wy­cią­gu z kar­czo­cha (np. Kar­czoch zwy­czaj­ny w kap­suł­kach) lub z ostro­pe­stu pla­mi­ste­go (np. Ostro­pest pla­mi­sty – Tylko Na­tu­ra). Warto się­gać po zio­ło­we pre­pa­ra­ty za­wie­ra­ją­ce wy­cią­gi z obu tych ro­ślin, które wspo­ma­ga­ją pra­wi­dło­wą pracę wą­tro­by i po­ma­ga­ją utrzy­mać od­po­wied­ni po­ziom cho­le­ste­ro­lu we krwi (np. Sy­li­ma­rol Cho­le­ste­rol lub do­stęp­ny w ap­te­ce bez re­cep­ty Sy­li­cy­nar).