Każda rana, owrzodzenie czy nawet niewielkie otarcie w jamie ustnej są bardzo bolesne i skutecznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Stany zapalne błony śluzowej to nieprzyjemne dolegliwości, dlatego ich leczenie warto rozpocząć już przy pojawieniu się pierwszych objawów. Jak łagodzić podrażnienia w jamie ustnej? Jak leczyć stany zapalne?
Odpowiednia higiena jamy ustnej jest ważna nie tylko dla zdrowych zębów i pięknego uśmiechu, ale także dla ogólnej kondycji całego organizmu. Zmiany zapalne powstające w jamie ustnej mogą „roznosić się” z łatwością po całym ciele i przyczyniać się do rozwoju wielu chorób tzw. odogniskowych. Należą do nich także te najczęstsze schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca lub miażdżyca. Aby temu zapobiec, wszelkie stany zapalne w obrębie jamy ustnej warto leczyć już od pierwszych objawów.
Dolegliwości i stany zapalne w jamie ustnej – przyczyny
Wnętrze jamy ustnej jest bardzo wrażliwe. Błona śluzowa codziennie ma styczność z pokarmami i płynami o różnej fakturze, składzie i konsystencji. Ponadto częsty kontakt z drobnoustrojami sprawia, że to obszar bardzo podatny na rozwój ognisk zapalnych. Do grupy szczególnego ryzyka pojawienia się dolegliwości i stanów zapalnych w jamie ustnej należą: pacjenci po antybiotykoterapii, diabetycy, alergicy, osoby noszące aparaty ortodontyczne lub protezy zębowe. Ich obecność szczególnie przyczynia się do powstania drobnych otarć i ranek na błonie śluzowej i dziąsłach.
Dolegliwości w obrębie błony śluzowej są przede wszystkim wywoływane albo wskutek chorób przyzębia i działania bakterii, wirusów i grzybów, albo poprzez mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej lub dziąseł (np. poprzez rany wywołane przez aparaty, protezy, zbyt intensywne szczotkowanie, przypadkowe ugryzienie się w policzek, itp.).
Na stan jamy ustnej mają wpływ także takie czynniki, jak: poziom witamin i składników w organizmie, palenie papierosów, przyjmowane trwale leki i ogólny stan zdrowia, w tym w dużej mierze choroby towarzyszące.
Objawy najczęstszych dolegliwości
Wynikają bezpośrednio z przyczyny, która je wywołała. Najczęściej jest to:
- ból
- swędzenie, pieczenie, mrowienie
- obrzęk, zaczerwienienie
- wyczuwalna zmiana w obrębie błony śluzowej w postaci: owrzodzenia, nadżerki, pęcherzyka lub afty (wówczas wykwity są w postaci charakterystycznych białawych lub żółtych owrzodzeń)
- podwyższona temperatura lub gorączka, pogorszenie samopoczucia – objawy ogólnoustrojowe, które mogą pojawić się tylko w niektórych przypadkach.
Objawy zapalenia jamy ustnej są nieprzyjemne i uciążliwe. Są bolesne i trudno goją się ze względu na środowisko zmian i ciągłe podrażnianie przez przyjmowane pokarmy. Utrudniają picie i jedzenie, a czasami przyczyniają się do trudności z mówieniem i połykaniem.
Leczenie i sposoby na dolegliwości jamy ustnej
Postępowanie podczas leczenia i łagodzenia dolegliwości jest dwukierunkowe. Bo z jednej strony należy usunąć czynnik drażniący – bezpośrednią przyczynę, która wywołuje powstanie dolegliwości. A z drugiej skupiamy się na łagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości i gojeniu zmian chorobowych.
- Stosowanie przepisanych przez lekarza lub dostępnych w aptece bez recepty leków o działaniu ściągającym, przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym. Leki w postaci żelu stosuje się miejscowo na błonę śluzową, wspomagająco w leczeniu chorób przyzębia oraz w stanach zapalnych jamy ustnej (np. po uszkodzeniach dziąseł wynikających z noszenia protez). Warto sięgać po preparaty, które dodatkowo mają właściwości znieczulające – przynoszą ulgę w bólu.
- Odpowiednia higiena jamy ustnej. Podczas terapii warto zrezygnować z twardych szczoteczek, a zęby i dziąsła masować tymi o miękkim i delikatnym włosiu. Podobnie w przypadku pasty do zębów – zrezygnujmy z tych ścierających i zawierających substancje podrażniające. Po każdym posiłku warto przepłukać usta wodą lub łagodnym płynem, by resztki pokarmów nie podrażniały bolących zmian. Mimo dolegliwości bólowych, należy jednak zachować wysoką dbałość o jamę ustną.
- Płyny antyseptyczne do płukania jamy ustnej o działaniu odkażającym, przeciwbólowym i regenerującym. Łatwe w użyciu, doraźne łagodzą dolegliwości.
- Żele i maści ułatwiające gojenie się zmian chorobowych. Oprócz leków, do miejscowego łagodzenia zmian na błonie śluzowej lub dziąsłach, warto sięgnąć po kojące żele na dziąsła, które dzięki zawartym w nich składnikach zmniejszają dyskomfort i przyspieszają gojenie się ran.
- Doustne środki przeciwbólowe – stosowane doraźnie, przy nasilonych dolegliwościach bólowych. Wiele dostępnych na rynku leków na stany zapalne jamy ustnej ma w składzie substancje przeciwbólowe. Warto to sprawdzić przed zakupem.
- Dieta, uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów. Przy stanach zapalnych jamy ustnej warto wspomóc organizm suplementacją witaminy B12, cynku i żelaza. Niedobór tych substancji w diecie przyczynia się do rozwoju chorób w obrębie jamy ustnej. Ich uzupełnienie może ułatwić powrót do zdrowia. Aby nie zaogniać dolegliwości, warto na czas leczenia stosować płynną i półpłynną dietę, przyjmować łagodne płyny i pokarmy w temperaturze pokojowej, unikać ostrych przypraw i twardych pokarmów.
Wybierając leki i inne preparaty łagodzące dolegliwości, zwróćmy uwagę na te oparte na wyciągach roślinnych. W schorzeniach jamy ustnej dobrze sprawdzają się preparaty oparte na ziołach, takich jak: szałwia, rumianek, nagietek, podbiał, kora dębu czy tymianek. Substancje w nich zawarte mają działanie ściągające, łagodzące podrażnienia i wspomagające proces gojenia się ran. Dodatek allantoiny daje silne działanie kojące, dzięki czemu łagodzi mikrourazy śluzówki.
Choć stany zapalne i podrażnienia jamy ustnej to dosyć powszechne dolegliwości, to kompleksowe i wielokierunkowe działanie pozwala na szybkie uporanie się z nimi. Warto zadziałać już przy pierwszych objawach, uderzając jednocześnie w przyczynę problemu oraz łagodząc jej skutki.