Karczoch zwyczajny – właściwości i zastosowanie

Kar­czoch zwy­czaj­ny, nie dość że ni­sko­ka­lo­rycz­ny i wspo­ma­ga­ją­cy od­chu­dza­nie, to dzię­ki za­war­to­ści cy­na­ry­ny wpły­wa ko­rzyst­nie na tra­wie­nie, pracę wą­tro­by i po­ziom cho­le­ste­ro­lu we krwi. Dla­cze­go warto włą­czyć kar­czo­cha do diety i jak wy­ko­rzy­stać lecz­ni­cze wła­ści­wo­ści wy­cią­gów z tej ro­śli­ny do po­pra­wy zdro­wia i sa­mo­po­czu­cia? Oto kar­czoch – jego wła­ści­wo­ści i dzia­ła­nie.

Kar­czoch zwy­czaj­ny – jak wy­glą­da, jego po­cho­dze­nie

Kar­czoch zwy­czaj­ny (Cy­na­ra sco­ly­mus) to ro­śli­na o cha­rak­te­ry­stycz­nym wy­glą­dzie. Kwia­ty tej ro­śli­ny ze­bra­ne są w ku­li­ste kwia­to­sta­ny, oto­czo­ne kil­ko­ma war­stwa­mi gru­bych liści przy­po­mi­na­ją­cych kształ­tem łuski. To ro­śli­na po­cho­dzą­ca z re­jo­nu ba­se­nu Morza Śród­ziem­ne­go, jed­nak upra­wia­ny jest w całej Eu­ro­pie oraz w Ame­ry­ce Pół­noc­nej. W ku­li­na­riach oraz w zio­ło­lecz­nic­twie wy­ko­rzy­stu­je się także – choć w znacz­nie mniej­szym stop­niu – inną od­mia­nę kar­czo­cha, jaką jest kar­czoch hisz­pań­ski. Znacz­nie różni się wy­glą­dem od swo­je­go zie­lo­ne­go ku­zy­na, a jego kol­cza­ste li­ście i in­ten­syw­nie nie­bie­skie kwia­ty po­zwa­la­ją na łatwe od­róż­nie­nie obu od­mian.

Kar­czoch – wła­ści­wo­ści lecz­ni­cze

Wła­ści­wo­ści proz­dro­wot­ne kar­czo­cha zwy­czaj­ne­go były znane i ce­nio­ne od sta­ro­żyt­no­ści. Sto­so­wa­ny był na nie­straw­ność, pro­ble­my z wą­tro­bą i ner­ka­mi. Do­pie­ro XX wiek przy­niósł wię­cej in­for­ma­cji o proz­dro­wot­nych wła­ści­wo­ściach kar­czo­cha. W wy­cią­gu z kar­czo­cha wło­scy na­ukow­cy od­kry­li zwią­zek, który do tej pory jest naj­bar­dziej ce­nio­nym skład­ni­kiem tej ro­śli­ny. To cy­na­ry­na (czyli kwas 1,5-​dikawoilochinowy) ma­ją­ca wpływ na: funk­cjo­no­wa­nie wą­tro­by i dróg żół­cio­wych, tra­wie­nie i me­ta­bo­lizm po­kar­mów, po­ziom cho­le­ste­ro­lu i li­pi­dów we krwi. Jest także po­moc­na przy od­chu­dza­niu i utrzy­ma­niu pra­wi­dło­wej wagi ciała. Warto wspo­mnieć o jesz­cze jed­nym skład­ni­ku kar­czo­cha, istot­nym z punk­tu wi­dze­nia zdro­wia i do­bre­go sa­mo­po­czu­cia. To inu­li­na, ma­ją­ca po­zy­tyw­ny wpływ na re­gu­la­cję po­zio­mu cukru we krwi, po­moc­na także przy zrzu­ca­niu zbęd­nych ki­lo­gra­mów.

Oprócz cy­na­ry­ny i inu­li­ny li­ście kar­czo­cha zwy­czaj­ne­go to dobre źró­dło: fla­wo­no­idów, garb­ni­ków, wi­ta­min (np. wi­ta­mi­ny C, nia­cy­ny, pro­wi­ta­mi­ny A), mi­ne­ra­łów (m.in. ma­gne­zu, po­ta­su, wap­nia, fos­fo­ru i że­la­za). Pod wzglę­dem die­te­tycz­nym kar­czoch jest ro­śli­ną o dużej za­war­to­ści błon­ni­ka, ni­skim po­zio­mie tłusz­czu i istot­nej ilo­ści soli mi­ne­ral­nych.

Kar­czoch – dzia­ła­nie proz­dro­wot­ne

Cy­na­ry­na ma bar­dzo wie­lo­kie­run­ko­we dzia­ła­nie. Przede wszyst­kim wspie­ra pra­wi­dło­wą pracę ukła­du po­kar­mo­we­go i funk­cjo­no­wa­nie wą­tro­by. Cy­na­ry­na dzia­ła roz­kur­czo­wo i ochron­nie na he­pa­to­cy­ty (ko­mór­ki wą­tro­by), po­bu­dza pro­duk­cję i wy­dzie­la­nie żółci przez wą­tro­bę i uła­twia jej wy­pływ przez drogi żół­cio­we. Zwięk­sza wy­twa­rza­nie soków tra­wien­nych, co ko­rzyst­nie wpły­wa na pro­ce­sy tra­wien­ne.

Wy­ciąg z kar­czo­cha (np. jako kar­czoch w ta­blet­kach) wspie­ra­jąc pracę wą­tro­by, jed­no­cze­śnie ma ogól­ne dzia­ła­nie oczysz­cza­ją­ce na or­ga­nizm. Ma lek­kie dzia­ła­nie mo­czo­pęd­ne, co uła­twia usu­wa­nie szko­dli­wych pro­duk­tów prze­mia­ny ma­te­rii z or­ga­ni­zmu. Pre­pa­ra­ty na bazie kar­czo­cha także ko­rzyst­nie wpły­wa­ją na po­ziom cho­le­ste­ro­lu oraz li­pi­dów we krwi. Re­gu­lar­ne sto­so­wa­nie wy­cią­gu z kar­czo­cha ob­ni­ża stę­że­nie cho­le­ste­ro­lu cał­ko­wi­te­go i trój­gli­ce­ry­dów we krwi. Za­rów­no sto­so­wa­nie pre­pa­ra­tów w wy­cią­giem z tej ro­śli­ny, jak i spo­ży­wa­nie jej w świe­żej po­sta­ci sprzy­ja po­zby­wa­niu się zbęd­nych ki­lo­gra­mów i uła­twia kon­tro­lę wagi.

Kar­czoch w ta­blet­kach – dla kogo?

Pre­pa­ra­ty z wy­cią­giem z kar­czo­cha dzia­ła­ją wspo­ma­ga­ją­co w cho­ro­bach wą­tro­by prze­bie­ga­ją­cych z za­bu­rze­nia­mi pro­duk­cji i wy­pły­wu żółci (w tym m.in.: ka­mi­ca żół­cio­wa [link do ar­ty­ku­łu o ka­mi­cy żół­cio­wej], żół­tacz­ka, za­pa­le­nie pę­che­rzy­ka żół­cio­we­go i dróg żół­cio­wych, pro­ble­my tra­wien­ne po usu­nię­ciu pę­che­rzy­ka żół­cio­we­go). Za­le­ca się sto­so­wa­nie kar­czo­cha także w celu ob­ni­że­nia po­zio­mu cho­le­ste­ro­lu i li­pi­dów we krwi, po­moc­ni­czo w przy za­bu­rze­niach prze­mian tłusz­czo­wych. Pre­pa­ra­ty z kar­czo­chem zwy­czaj­nym są także sto­so­wa­ne pro­fi­lak­tycz­nie jako śro­dek prze­ciw­miaż­dży­co­wy.

Kar­czoch i pre­pa­ra­ty na nim opar­te to także dobre środ­ki wspo­ma­ga­ją­ce pra­wi­dło­wą pracę ukła­du po­kar­mo­we­go. Ła­god­nie re­gu­lu­je rytm wy­próż­nień, za­po­bie­ga wzdę­ciom i za­par­ciom, ła­go­dzi pro­ble­my tra­wien­ne o róż­nej etio­lo­gii. Za­wdzię­cza to wy­so­kiej za­war­to­ści błon­ni­ka oraz wła­ści­wo­ściom żół­cio­pęd­nym i żół­cio­twór­czym.