Jak dbać o uszy u dzieci i dorosłych?

Ani świecowanie uszu, ani oczyszczanie ich patyczkiem higienicznym nie jest zalecaną metodą usuwania  nadmiaru woskowiny. Jak w takim razie prawidłowo czyścić uszy u dzieci i dorosłych? Jakie preparaty wspomagają leczenie stanu zapalnego ucha?

Spis treści:

• Jak dbać o higienę uszu?
• Nadmiar woskowiny – jak go bezpiecznie usunąć?
• Co stosować na ból ucha u dziecka i dorosłego?

Jak dbać o higienę uszu?

Ucho składa się z części zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej. W tym artykule skupimy się głównie na uchu zewnętrznym, które obejmuje małżowinę uszną oraz zewnętrzny przewód słuchowy. Właśnie w nim (w zewnętrznym przewodzie słuchowym) znajdują się włoski oraz gruczoły produkujące woskowinę, określaną również jako woszczyna uszna. Woskowina pełni funkcję ochronną. Zapobiega uszkodzeniu skóry na skutek dłuższego kontaktu z wodą i chroni przed rozwojem zakażenia. Jednocześnie, woskowina zapewnia odpowiednie natłuszczenie przewodu słuchowego i wspomaga jego naturalne oczyszczanie. Woszczyna, wraz z komórkami naskórka, ulega przemieszczeniu na zewnątrz przewodu słuchowego, w kierunku małżowiny usznej. W pewnym miejscu przewód ten ulega zwężeniu. Pod wpływem różnych czynników, może w tym miejscu dojść do zalegania woskowiny.

U osób zdrowych, u których proces wytwarzania i transportu woskowiny przebiega prawidłowo, nie ma potrzeby specjalnego czyszczenia uszu. Wydostającą się z ucha zewnętrznego woskowinę można usunąć przy pomocy wacika kosmetycznego. Nie zaleca się jednak wprowadzania patyczków higienicznych do przewodu słuchowego. Zachodzi wówczas ryzyko zbyt głębokiego umieszczenia patyczka i uszkodzenia błony bębenkowej, która oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Nie zaleca się też świecowania uszu dziecka ani dorosłego. Zabieg ten również może prowadzić do uszkodzenia błony bębenkowej lub przewodu słuchowego, a dodatkowo stwarza zagrożenie oparzenia.

Nadmiar woskowiny – jak go bezpiecznie usunąć?

Jak w takim razie powinno wyglądać prawidłowe czyszczenie uszu? Usuwanie woskowiny może być potrzebne u osób, u których dochodzi do gromadzenia się woskowiny w przewodzie słuchowym. Stan ten może powodować ból, osłabienie słuchu, uczucie pełności w uchu, a czasem również szumy uszne. Aby bezpiecznie i skutecznie usunąć nagromadzoną woskowinę warto sięgnąć po preparaty do czyszczenia uszu. Środki na bazie oleju rozpuszczają woskowinę i ułatwiają jej usunięcie. Przykładowym preparatem do higieny uszu dla dzieci i dorosłych jest wyrób medyczny spray Ucholek Higiena. W jego składzie znajduje się oliwa z oliwek i olej ze słodkich migdałów, które zmiękczają zalegającą w przewodzie słuchowym woszczynę. Preparat ten zaleca się stosować 3 razy dziennie (po 1 psiknięciu) aż do momentu usunięcia woskowiny. Samodzielnie oczyszczanie przewodu słuchowego przy pomocy przeznaczonych do tego preparatów jest nieinwazyjne, a do tego nie wymaga dużych nakładów czasu. Właściwie, oprócz nadwrażliwości pacjenta na składniki preparatu, jedynym przeciwwskazaniem do korzystania z tego preparatu jest perforacja błony bębenkowej. Jeśli pojawia się wyciek z ucha, nie należy stosować jakichkolwiek preparatów do uszu.

Co stosować na ból ucha u dziecka i dorosłego?

Ból ucha to powszechnie występująca dolegliwość, która dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Do najczęstszych przyczyn należy zapalenie ucha środkowego, zapalenie ucha zewnętrznego czy chociażby ciało obce, które utknęło w wąskim przewodzie słuchowym. W zależności od przyczyny bólu ucha, różne są sposoby jego leczenia. Jeśli dolegliwości spowodowane są obecnością ciała obcego, konieczne jest jego usunięcie. Przy stanie zapalnym natomiast stosuje się zazwyczaj doustny lek z ibuprofenem, paracetamolem (paracetamol działa przeciwbólowo, ale nie posiada właściwości przeciwzapalnych), a w przypadku osób dorosłych również innymi substancjami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi. Wspomagająco, można zastosować również preparat z wyciągami roślinnymi.

Olejek goździkowy wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Zawarte w nim składniki aktywne posiadają też właściwości przeciwbólowe. Przeciwdrobnoustrojowo działa też olejek geraniowy. Zarówno olejek goździkowy, jak i olejek geraniowy (a także inne składniki aktywne) znajdują się w kroplach i spray’u Ucholek. Są to wyroby medyczne, zalecane wspomagająco w leczeniu stanów zapalnych ucha o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym. Mogą być stosowane u dzieci i dorosłych. Profilaktycznie warto je aplikować również w sytuacjach, które zwiększają ryzyko rozwoju stanu zapalnego ucha. Osoby korzystające często z basenu niejednokrotnie zmagają się z tzw. uchem pływaka. Długotrwała obecność wody w przewodzie słuchowym sprzyja rozwojowi zakażenia. Aby temu zapobiegać, można zabezpieczyć uszy, aplikując odpowiedni preparat olejowy jeszcze przed planowaną kąpielą.

Wspomagająco, przy leczeniu stanów zapalnych uszu można też zastosować preparat z wyciągiem olejowym z nagietka, dziurawca i olejkiem czosnkowym. Składniki te zmniejszają obrzęk w obrębie przewodu słuchowego, łagodzą odczuwany dyskomfort i stopniowo zmniejszają ból. Znaleźć je można w kroplach i spray’u Ucholek Forte. Wybór konkretnej postaci preparatu jest kwestią indywidualną. Część pacjentów preferuje krople do uszu, a dla innych wygodniejszy w stosowaniu jest spray. Skuteczność obu preparatów jest podobna.

Zdrowe uszy umożliwiają przede wszystkim prawidłowe słyszenie dźwięków i utrzymanie równowagi. W przypadku nadprodukcji woskowiny, proces słyszenia może zostać zaburzony, a pacjent dodatkowo może odczuwać ból i dyskomfort. Zastosowanie preparatu do higieny uszu na bazie oleju pomaga w bezpieczny sposób pozbyć się nagromadzonej woskowiny. Wyciągi roślinne wspomagają natomiast leczenie stanów zapalnych ucha i uśmierzają dokuczliwe dla pacjenta objawy zapalenia. O wymienionych preparatach do uszu warto pamiętać również wtedy, gdy jesteśmy bardziej narażeni na rozwój infekcji w obrębie ucha. Przed planowanym nurkowaniem lub kąpielą w basenie warto zabezpieczyć przewód słuchowy, zapobiegając w ten sposób jego długotrwałemu kontaktowi z wodą.

Bibliografia:

1. Pokona-Kałwak D., Jazienicka-Kiełb A. Stany zapalne uszu u dzieci. Leczenie wspomaające przy antybiotykoterapii. Lekarz POZ 2023, 1, 43-49
2. Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M., Lassmann Ł, Kochańska B. i inni. Przeciwgrzybicze działanie olejku goździkowego. Postępy Fitoterapii 2014, 1, 15-18
3. Kędzia A. Wrażliwość bakterii beztlenowych na olejek geraniowy (Oleum geranii). Postępy Fitoterapii 2007, 3, 128-132