Zaparcia – uciążliwa dolegliwość w każdym wieku

Sie­dzą­cy tryb życia, praca w domu, mało ak­tyw­no­ści fi­zycz­nej i dieta uboga w błon­nik – to naj­częst­sze przy­czy­ny za­parć. To pro­blem do­ty­ka­ją­cy osób w każ­dym wieku, w więk­szo­ści przy­pad­ków wy­ni­ka­ją­cy z nie­wła­ści­we­go stylu życia. Jak do­mo­wy­mi spo­so­ba­mi po­ra­dzić sobie z przej­ścio­wy­mi za­par­cia­mi? Pod­po­wia­da­my.

Za­twar­dze­nia okre­śla­ne jako przy­pad­ko­we i krót­ko­trwa­łe przy­tra­fia­ją się nie­mal każ­de­mu z nas. Po­dróż, nagła zmia­na na­wy­ków ży­wie­nio­wych czy nie­do­sta­tecz­na ilość pły­nów – te czyn­ni­ki mogą spo­wo­do­wać jed­no­ra­zo­we pro­ble­my z pra­wi­dło­wym funk­cjo­no­wa­niem ukła­du po­kar­mo­we­go.

Gdy do­le­gli­wość za­czy­na się prze­dłu­żać do kilku dni i na­wra­ca okre­so­wo, wów­czas mówi się o za­par­ciach krót­ko­trwa­łych. Gdy ob­ja­wy za­czy­na­ją po­ja­wiać się z pewną re­gu­lar­no­ścią, warto zwró­cić się do le­ka­rza po kon­sul­ta­cję i wy­ko­nać do­dat­ko­we ba­da­nia. W ta­kich sy­tu­acjach za­par­cia mogą wy­ni­kać z nie­pra­wi­dło­wej diety, ale mogą też być zwią­za­ne z po­waż­niej­szą cho­ro­bą. To ważny sy­gnał alar­mo­wy, nie na­le­ży go lek­ce­wa­żyć.

Czym jest za­par­cie?

Naj­pro­ściej mó­wiąc, za­par­cie po­ja­wia się w sy­tu­acji, kiedy czę­stość wy­próż­nień jest mniej­sza niż zwy­kle. Wy­próż­nie­nia 2 razy w ty­go­dniu lub rza­dziej to już po­waż­ny sy­gnał, że w je­li­tach dzie­je się coś nie­do­bre­go. Przy rzad­szym od­da­wa­niu stol­ca jest on twar­dy, od­da­wa­ny z wy­sił­kiem, cza­sa­mi nawet z bólem. Po­ja­wia się uczu­cie peł­ne­go i twar­de­go brzu­cha i nie­peł­ne­go wy­próż­nie­nia. Pro­blem, choć czę­sto ba­ga­te­li­zo­wa­ny, do­ty­czy aż do trze­ciej osoby, czę­ściej ko­biet niż męż­czyzn.

Mo­to­ry­ka jelit zwal­nia z wie­kiem. To dla­te­go wiele star­szych osób skar­ży się na pro­ble­my z wy­próż­nia­niem. Ale jak po­ka­zu­je prak­ty­ka, coraz czę­ściej na za­twar­dze­nia skar­żą się osoby w każ­dym wieku.

Jakie są przy­czy­ny za­parć?

Pro­ble­my z re­gu­lar­nym wy­próż­nia­niem mogą wy­ni­kać z wielu przy­czyn. Więk­szość do­le­gli­wo­ści o cha­rak­te­rze tym­cza­so­wym wy­ni­ka z błę­dów ży­wie­nio­wych, naj­częst­sze przy­czy­ny to m.in.:

• dieta o dużej za­war­to­ści wę­glo­wo­da­nów pro­stych i tłusz­czów
• po­sił­ki ubo­gie w błon­nik
• mało owo­ców i wa­rzyw, które są nie tylko źró­dłem błon­ni­ka, ale też wi­ta­min i skład­ni­ków mi­ne­ral­nych
• nie­re­gu­lar­ne po­sił­ki
• spo­ży­wa­nie zbyt późno ostat­nie­go po­sił­ku – treść po­kar­mo­wa za­le­ga w je­li­tach, spo­wol­nio­na jest pe­ry­stal­ty­ka
• mała ilość wy­pi­ja­nych zdro­wych pły­nów.

Za­par­cia czę­sto po­ja­wia­ją się w po­dró­ży, kiedy or­ga­nizm zmu­szo­ny jest zmie­nić nieco swój me­ta­bo­lizm, po­nad­to zwy­kle wiąże się to ze zmia­ną na­wy­ków ży­wie­nio­wych i nieco zmo­dy­fi­ko­wa­nym skła­dem po­sił­ków.

Wśród in­nych przy­czyn za­twar­dzeń krót­ko­trwa­łych wy­mie­nia się:

• sie­dzą­cy tryb życia
• mała ak­tyw­ność fi­zycz­na
• nad­uży­wa­nie środ­ków prze­czysz­cza­ją­cych
• prze­trzy­my­wa­nie po­trze­by wy­próż­nie­nia
• sto­so­wa­nie nie­któ­rych leków.

Edu­ka­cja i praca z domu oraz ogra­ni­cze­nie prze­miesz­cza­nia się zwią­za­ne z pan­de­mią ko­ro­na­wi­ru­sa i ochro­ną przed za­ka­że­niem spra­wi­ły, że pro­blem za­parć nawet u mło­dych osób za­ostrzył się. Ob­fi­ta dieta po­łą­czo­na z małą ilo­ścią ruchu spra­wia­ją, że dużym za­gro­że­niem staje się nad­wa­ga i do­le­gli­wo­ści ze stro­ny ukła­du po­kar­mo­we­go, w tym za­par­cia i nie­straw­ność.

Do­mo­we spo­so­by na za­par­cia – co zro­bić, gdy przy­tra­fi nam się za­twar­dze­nie?

Przy in­cy­den­tal­nych do­le­gli­wo­ściach warto w pierw­szej ko­lej­no­ści spró­bo­wać do­mo­wych metod na za­par­cia, które w więk­szo­ści przy­pad­ków są sku­tecz­ne i po­zwa­la­ją na po­wrót do zwy­kłej czę­sto­ści wy­próż­nień. Gdyby jed­nak oka­za­ły się nie­sku­tecz­ne lub ob­ja­wy nie ustę­po­wa­ły do pew­nym cza­sie, warto skie­ro­wać swoje kroki do spe­cja­li­sty i wy­ko­nać ba­da­nia dia­gno­stycz­ne. To po­zwo­li mieć pew­ność, że za przej­ścio­wym za­par­ciem nie kryje się roz­wi­ja­ją­ca się po­waż­na cho­ro­ba.

Przy spo­ra­dycz­nie wy­stę­pu­ją­cych za­par­ciach warto się­gnąć po pre­pa­ra­ty na tra­wie­nie oraz po leki na za­par­cia do­stęp­ne w ap­te­ce bez re­cep­ty. Alax to zio­ło­wy lek OTC, który za­wie­ra w skła­dzie sprosz­ko­wa­ny sok z liści alo­esu i wy­ciąg suchy z kory kru­szy­ny. Obie te sub­stan­cje czyn­ne za­wie­ra­ją związ­ki an­tra­no­ido­we o ła­god­nych wła­ści­wo­ściach prze­czysz­cza­ją­cych. Lek prze­zna­czo­ny jest do krót­ko­trwa­łe­go sto­so­wa­nia w spo­ra­dycz­nie wy­stę­pu­ją­cych za­par­ciach.

Gdy pro­ble­my z je­li­ta­mi i za­twar­dze­nia mają cha­rak­ter na­wra­ca­ją­cy, wów­czas warto zmo­dy­fi­ko­wać nieco swoje na­wy­ki, aby unik­nąć za­parć.

Co po­mo­że za­po­biec za­twier­dze­niom?

• Zmia­na diety. Ure­gu­lo­wa­nie pór po­sił­ków, je­dze­nie mniej­szej ilo­ści, ale czę­ściej i o okre­ślo­nych po­rach, uni­ka­nie póź­nych ko­la­cji i pod­ja­da­nia w nocy – po­sił­ki po­win­ny być lek­ko­straw­ne i spo­ży­wa­ne o kon­kret­nych po­rach. Z ja­dło­spi­su na­le­ży wy­klu­czyć po­kar­my cięż­ko­straw­ne, bo­ga­te w tłusz­cze i pro­ste wę­glo­wo­da­ny. W za­mian po­sił­ki warto oprzeć na pro­duk­tach z peł­ne­go ziar­na, wa­rzy­wach i owo­cach. By ure­gu­lo­wać czę­stość wy­próż­nień, do­brze jest przyj­mo­wać co­dzien­nie na­tu­ral­ne sie­mię lnia­ne.
• Wię­cej zdro­wych pły­nów. Woda mi­ne­ral­na nie­ga­zo­wa­na, świe­żo wy­ci­ska­ne soki wa­rzyw­ne, her­ba­ty zio­ło­we – po­pi­ja­ne ma­ły­mi ły­ka­mi przez cały dzień zna­czą­cą zmniej­sza­ją ry­zy­ko po­ja­wie­nia się za­par­cia. Roz­rze­dza­ją i na­wad­nia­ją treść po­kar­mo­wą w je­li­tach, uspraw­nia­ją prze­su­wa­nie się jej i wchła­nia­nie. Uła­twia­ją też wy­próż­nia­nie. Aby rano po­bu­dzić układ po­kar­mo­wy do dzia­ła­nia warto zaraz po prze­bu­dze­niu wy­pi­jać szklan­kę let­niej wody z do­dat­kiem soku z cy­try­ny, kefir, sok z ki­szo­nej ka­pu­sty lub napój z miodu za­la­ne­go po­przed­nie­go wie­czo­ra let­nią wodą.
• Re­gu­lar­na ak­tyw­ność fi­zycz­na. Co­dzien­ne dawki ruchu po­bu­dza­ją me­ta­bo­lizm i uspraw­nia­ją pe­ry­stal­ty­kę je­li­to­wą. Wy­star­czy co­dzien­ny spa­cer, jazda na ro­we­rze lub nawet ze­staw do­mo­wych ćwi­czeń by „roz­ru­szać” or­ga­nizm. Ak­tyw­ność nie musi być for­su­ją­ca i in­ten­syw­na, wy­star­czy, by an­ga­żo­wa­ła wiele par­tii mię­śni i by wy­ko­ny­wać ją re­gu­lar­nie.
• Ure­gu­lo­wa­nie trybu życia. Ru­ty­na, brak stre­su i co­dzien­ny wy­po­czy­nek są sprzy­mie­rzeń­ca­mi pra­wi­dło­we­go funk­cjo­no­wa­nia ukła­du po­kar­mo­we­go. Warto o nie za­dbać, nie tylko w kon­tek­ście pro­fi­lak­ty­ki za­parć.