Każdy rodzaj aktywności fizycznej niesie z sobą ryzyko odniesienia urazu, niezależnie od tego, czy jest to sport profesjonalny, czy uprawiany rekreacyjnie. Uważa się, że najbardziej kontuzjogenne są sporty walki i hokej na lodzie, jednak zdecydowanie więcej kontuzji zdarza się osobom, uprawiającym sporty zimowe (narty, snowboard), gry zespołowe (piłka nożna, koszykówka, siatkówka), tenis czy biegi. Urazem może skończyć się nawet niezbyt forsowny fitness. Chyba tylko szachy i brydż sportowy są pozbawione takiego ryzyka, ponieważ w tych dyscyplinach wysiłek fizyczny nie odgrywa roli. Spośród nieprzyjemnych konsekwencji uprawiania sportu najłagodniejsze są zakwasy. Kolejne na liście są siniaki, stłuczenia i skręcenia stawów. Trzeba również liczyć się z tym, że w wyniku wyjątkowo silnego urazu może dojść do złamania kości.
Sposoby na siniaki i stłuczenia
Upadek na stoku czy na boisku może prowadzić do stłuczenia. W wyniku uderzenia dochodzi do pęknięcia małych naczyń krwionośnych pod powierzchnią skóry i miejscowego wylewu krwi do tkanki podskórnej. W ten sposób powstają siniaki, czyli krwiaki podskórne. Krew w tkance podskórnej jest widoczna jako ciemna plama na skórze. Krwiaki podskórne z reguły nie są problemem zdrowotnym. Częściej traktuje się je jako niedoskonałość estetyczną, ponieważ nie wyglądają ładnie. Od powstania siniaka do jego zniknięcia najczęściej mija kilka dni.
Do leczenia siniaków i stłuczeń można wykorzystać okłady z lodu. Powinno się je przykładać kilka razy dziennie przez dzień lub dwa. Jeżeli stłuczenie było bolesne, nie powinno się dodatkowo obciążać kontuzjowanej kończyny. Zwykle kilka dni odpoczynku wystarczą, by wrócić do formy. Jeżeli ból, który towarzyszy kontuzji jest silny, można zażyć jeden z powszechnie dostępnych środków przeciwbólowych.
Czas powrotu do formy jest znacznie krótszy, jeżeli zastosuje się maść na siniaki. Jednym z takich preparatów na siniaki jest maść Arcalen. Zawiera ona w składzie wyciągi z koszyczków arniki i nagietka oraz kory kasztanowca. Można ją stosować do leczenia krwiaków podskórnych i stłuczeń. Stłuczone miejsca należy smarować kilka razy dziennie cienką warstwą. Arcalen przyspiesza wchłanianie siniaków oraz zmniejsza bolesność i obrzęk w kontuzjowanym miejscu. Im szybciej zostanie zastosowany, tym większa będzie jego skuteczność. Nadaje się dla młodzieży powyżej 12 roku życia oraz dla dorosłych.
Arcalen może być stosowany także jako maść do masażu. Masaż przy użyciu maści na stłuczenia dla sportowców poprawia ukrwienie mięśni, łagodzi zakwasy i bolesność, a także przyspiesza regenerację po wysiłku.
Skuteczność leku Arcalen bierze się z odpowiednio dobranych składników ziołowych. Arnika górska i nagietek lekarski to rośliny mocno ze sobą spokrewnione. Obie należą do rodziny astrowatych (Asteraceae). Łączy je podobny wygląd zewnętrzny: żółtopomarańczowe koszyczki kwiatowe na zielonej łodydze. Arnika występuje w Polsce dość rzadko, jedynie na terenach górskich. Nagietek jest rośliną rozpowszechnioną bardzo szeroko, także w przydomowych ogródkach. Cechą wspólną nagietka i arniki jest także podobny skład chemiczny. Oba te surowce zawierają liczne związki o działaniu przeciwzapalnym, dlatego stosuje się je razem w preparatach do stosowania na skórę. Kasztanowiec zwyczajny jest z kolei drzewem, które trudno pomylić z innymi. Wszyscy chyba znają duże liście w kształcie dłoni, biało-różowe kwiaty, które kwitną w maju oraz duże, twarde, brązowe nasiona – kasztany. Do produkcji leków wykorzystuje się korę, kwiaty, liście i nasiona kasztanowca. Głównym składnikiem czynnym wyciągu z kory kasztanowca jest escyna. Ma ona działanie uszczelniające ściany naczyń krwionośnych i poprawiające krążenie żylne. Oprócz maści na siniaki i stłuczenia może występować w preparatach przeciwko żylakom nóg i hemoroidom.
Pierwsza pomoc w urazach sportowych
Skręcenie stawu to znacznie poważniejszy uraz niż stłuczenie. Jeżeli podczas upadku zbyt duża siła zadziała na łokieć, kolano lub kostkę, może dojść do naderwania więzadeł, które utrzymują sąsiadujące ze sobą kości we właściwej pozycji. Objawy skręcenia to silny ból stawu i błyskawiczne pojawienie się opuchlizny. Im poważniejszy jest uraz, tym silniejszy ból. Jeżeli kontuzja nie jest bardzo bolesna, można podjąć próbę wyleczenia jej samemu. Najważniejszy jest odpoczynek. Nie powinno się obciążać chorej kończyny przez następne 48 godzin. W celu zmniejszenia obrzęku można od razu przyłożyć lód. Zimne okłady powinno się przykładać kilka razy dziennie aż do ustąpienia obrzęku. Skręcony staw szybciej wróci do formy, jeśli zastosuje się opatrunek uciskowy. Najlepsze są opaski uciskowe wykonane z neoprenu, ponieważ silnie rozgrzewają staw i pobudzają krążenie. Podobny, choć nieco słabszy efekt można uzyskać przez owinięcie chorego stawu bandażem elastycznym. Obrzęk można zmniejszyć również przez trzymanie kontuzjowanej kończyny uniesionej do góry. Zastosowanie się do tych zaleceń powinno sprawić, że ból i opuchlizna szybko ustąpią. Gdyby w ciągu 2-3 dni nie doszło do poprawy, konieczna będzie wizyta u chirurga, który zleci prześwietlenie uszkodzonego stawu, nastawi go i odpowiednio usztywni. Pomocy lekarskiej należy też szukać w sytuacji, gdy skręcona noga nie jest w stanie utrzymać ciężaru ciała, staw jest zdrętwiały albo nie porusza się wcale. Taki stan może oznaczać, że więzadła zostały zerwane całkowicie. Interwencja chirurga będzie konieczna także wtedy, gdy uraz dotyczy części ciała, która była już uszkodzona w przeszłości, ponieważ powtarzające się urazy mogą ją osłabić, a przez to utrudnić leczenie. Jeżeli po zaleczeniu urazu i zdjęciu opatrunku na skórze pozostały krwiaki, można zapytać lekarza prowadzącego o zgodę na zastosowanie maści Arcalen, w celu ich zlikwidowania.
Objawem złamania kości jest najczęściej ból, który nasila się przy dotyku i próbie poruszenia się. Często dochodzi także do zniekształcenia kończyny. Złamanie wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. W przypadku złamania kończyny powinno się ją unieruchomić przez unieruchomienie dwóch sąsiadujących stawów. Nie wolno próbować poruszać uszkodzoną kończyną. W celu zmniejszenia obrzęku można przykładać lód. Jeżeli dojdzie do krwawienia, należy próbować je zatamować jałowym opatrunkiem. Jeżeli uraz jest poważny i podejrzewamy uszkodzenie miednicy lub kręgosłupa, najlepiej nie podejmować żadnych działań na własną rękę, tylko niezwłocznie wezwać pomoc.