Sposoby na hemoroidy. Wstydliwy problem – żylaki odbytu (hemoroidy)

Po­mi­mo tego, iż he­mo­ro­idy są coraz czę­ściej dia­gno­zo­wa­ne, to by­naj­mniej nie są one czę­stym te­ma­tem roz­mów pa­cjen­tów z le­ka­rza­mi. Osoby, któ­rych do­ty­czy ten pro­blem czę­sto czują się skrę­po­wa­ne i nie­jed­no­krot­nie nie po­tra­fią przed­sta­wić do­kucz­li­wych ob­ja­wów swo­je­mu le­ka­rzo­wi. Dla­cze­go tak jest? Czy he­mo­ro­idy po­win­ny być po­wo­dem do wsty­du? Jak można roz­po­znać he­mo­ro­idy? Jak można le­czyć ży­la­ki od­by­tu?

He­mo­ro­idy – już cho­ro­ba, czy może objaw cho­ro­by?

He­mo­ro­idy są trak­to­wa­ne przez pa­cjen­tów jako scho­rze­nie, ale w rze­czy­wi­sto­ści nie są kla­sy­fi­ko­wa­ne jako cho­ro­ba, lecz je­dy­nie jako objaw cho­ro­by okre­śla­nej mia­nem nie­wy­dol­no­ści żyl­nej. He­mo­ro­idy, okre­śla­ne rów­nież jako ży­la­ki od­by­tu oraz guzki krwaw­ni­cze, to uwi­docz­nio­ne, po­więk­szo­ne żyły splo­tu od­byt­ni­cze­go (to jest sys­te­mu żył do­cie­ra­ją­cych do od­byt­ni­cy). Wy­róż­nia się dwa typy ży­la­ków od­by­tu: we­wnętrz­ne (znaj­du­ją­ce się we­wnątrz od­by­tu) i ze­wnętrz­ne (wi­docz­ne po ze­wnętrz­nej stro­nie od­by­tu). Po­nad­to, he­mo­ro­idy można kla­sy­fi­ko­wać zgod­nie z czte­ro­stop­nio­wą skalą, uwzględ­nia­ją­cą ich roz­miar:

• Sto­pień pierw­szy: guzki krwaw­ni­cze są po­więk­szo­ne, ale nie wy­pa­da­ją na ze­wnątrz.
• Sto­pień drugi: he­mo­ro­idy w trak­cie wy­próż­nia­nia „wy­su­wa­ją się” na ze­wnątrz, a po wy­próż­nie­niu „cho­wa­ją się” do od­by­tu.
• Sto­pień trze­ci: guzki „wy­pa­da­ją” w trak­cie wy­próż­nia­nia, po któ­rym ko­niecz­ne jest ręcz­ne wpro­wa­dze­nie ich do jamy ciała.
• Sto­pień czwar­ty: guzki krwaw­ni­cze znaj­du­ją się po ze­wnętrz­nej stro­nie od­by­tu i ule­ga­ją za­krze­pi­cy.

Jak można zdia­gno­zo­wać he­mo­ro­idy?

W przy­pad­ku he­mo­ro­idów ze­wnętrz­nych mo­że­my sa­mo­dziel­nie za­ob­ser­wo­wać zmia­ny. Uwi­dacz­nia­ją się one w po­sta­ci obrzmia­łych, ciem­nych żył (w wy­ni­ku dużej za­war­to­ści krwi), które przy­bie­ra­ją krą­głą, wy­pu­kłą formę. We­wnętrz­ne ży­la­ki od­by­tu można zdia­gno­zo­wać wy­łącz­nie w trak­cie spe­cja­li­stycz­ne­go ba­da­nia – ko­lo­no­sko­pii, ano­sko­pii, rek­to­sko­pii.

He­mo­ro­idy – przy­czy­ny po­wsta­wa­nia

Przy­czy­ną he­mo­ro­idów jest przede wszyst­kim nie­wy­dol­ność żylna. Cho­ro­ba ta po­wsta­je w wy­ni­ku za­leż­no­ści ge­ne­tycz­nych (nie za­leż­nych od nas) lub śro­do­wi­sko­wych (czyli na­wy­ków, na­ło­gów – ele­men­tów, na które mo­że­my wpły­nąć). Do ob­ja­wów nie­wy­dol­no­ści żyl­nej za­li­cza się ży­la­ki koń­czyn dol­nych i ży­la­ki od­by­tu (czyli wła­śnie he­mo­ro­idy).

Ko­lej­ne po­wo­dy po­wsta­wa­nia he­mo­ro­idów to zbyt dłu­gie prze­by­wa­nie w po­zy­cji sie­dzą­cej, czę­ste wy­próż­nie­nia, które po­prze­dzo­ne zo­sta­ją sil­ny­mi za­par­cia­mi, oraz czę­ste bie­gun­ki. Udo­wod­nio­no, że rów­nież okres ciąży sprzy­ja dia­gno­zo­wa­niu guz­ków krwaw­ni­czych u pa­cjen­tek. Ko­bie­ty cię­żar­ne są obar­czo­ne wyż­szym praw­do­po­do­bień­stwem wy­stę­po­wa­nia he­mo­ro­idów, z uwagi na ogra­ni­czo­ną ru­chli­wość, zmia­ny hor­mo­nal­ne i zmia­ny zwią­za­ne z krą­że­niem krwi.. Do przy­czyn wy­stę­po­wa­nia he­mo­ro­idów za­li­cza się rów­nież nad­ci­śnie­nie w żyle wrot­nej oraz biegi dłu­go­dy­stan­so­we.

Ży­la­ki od­by­tu – ob­ja­wy su­ge­ru­ją­ce o ich wy­stę­po­wa­niu

Jak już wspo­mnia­no, ła­twiej zdia­gno­zo­wać he­mo­ro­idy ze­wnętrz­ne, niż we­wnętrz­ne. Jed­nak­że w przy­pad­ku oby­dwu typów, można usta­lić cha­rak­te­ry­stycz­ne ob­ja­wy, alar­mu­ją­ce o wy­stę­po­wa­niu ży­la­ków. Do ob­ja­wów he­mo­ro­idów za­li­cza­my:

• ból oko­li­cy od­by­tu, wy­stę­pu­ją­cy w trak­cie, lub zaraz po wy­próż­nie­niu,
• świąd oraz „pie­cze­nie” skóry przy od­by­cie,
• wra­że­nie nie­peł­ne­go wy­próż­nie­nia,
• krew w stol­cu (zwy­kle w ko­lo­rze jasno-​czerwonym i w nie­wiel­kiej ilo­ści),
• „wy­pa­da­nie” guz­ków z od­by­tu (w przy­pad­ku he­mo­ro­idów we­wnętrz­nych).

Jak po­win­no wy­glą­dać le­cze­nie he­mo­ro­idów?

W me­dy­cy­nie ist­nie­ją licz­ne i zróż­ni­co­wa­ne spo­so­by na he­mo­ro­idy. Wybór me­to­dy le­cze­nia jest uza­leż­nio­ny od wiel­ko­ści he­mo­ro­idów, a de­cy­zję w tej kwe­stii po­wi­nien pod­jąć le­karz (naj­le­piej le­karz spe­cja­li­sta – prok­to­log). W przy­pad­ku za­awan­so­wa­nych he­mo­ro­idów poza le­cze­niem far­ma­ko­lo­gicz­nym, ist­nie­je moż­li­wość le­cze­nia ope­ra­cyj­ne­go (sto­so­wa­ne w tym przy­pad­ku leki na he­mo­ro­idy mogą mieć nie­wy­star­cza­ją­cą sku­tecz­ność). Zwy­kle jed­nak le­ka­rze za­le­ca­ją le­cze­nie ob­ja­wo­we, po­le­ga­ją­ce na sto­so­wa­niu pre­pa­ra­tów do­ust­nych i/lub miej­sco­wych.

Leki do­ust­ne sto­su­je się w celu po­pra­wy krą­że­nia, ale także w ra­mach po­pra­wy szczel­no­ści (prze­pusz­czal­no­ści) na­czyń krwio­no­śnych. Rów­nież do­ust­nie po­da­je się pre­pa­ra­ty uła­twia­ją­ce wy­próż­nia­nie (np. lek Alax). Na­to­miast w przy­pad­ku środ­ków dzia­ła­ją­cych miej­sco­wo (maści, czop­ki) ocze­ku­je­my dzia­ła­nia ła­go­dzą­ce­go świąd, zmniej­sza­ją­ce­go do­kucz­li­wy ból i pie­cze­nie, ale rów­nież za­ha­mo­wa­nia ewen­tu­al­ne­go roz­wo­ju bak­te­rii, grzy­bów i wi­ru­sów.

Maść, czo­pek, czy ta­blet­kę – jaki lek na he­mo­ro­idy jest sku­tecz­ny?

Nie­kie­dy le­ka­rze uza­leż­nia­ją formę te­ra­pii od pre­fe­ren­cji pa­cjen­ta.  Wów­czas warto wie­dzieć, czy któ­raś z metod może być dla nas na tyle nie­do­god­na że z pew­no­ścią się na nią nie zde­cy­du­je­my. Jest to istot­ne z uwagi na fakt za­cho­wa­nia cią­gło­ści i sys­te­ma­tycz­no­ści le­cze­nia.

Ta­blet­ki sto­so­wa­ne w te­ra­pii he­mo­ro­idów

Nie­wąt­pli­wie, naj­pro­ściej jest przy­jąć ta­blet­kę. Ale czy fak­tycz­nie, okaże się ona wy­star­cza­ją­co sku­tecz­nym le­kiem na he­mo­ro­idy?

W gru­pie leków do­ust­nych sto­so­wa­nych w te­ra­pii ży­la­ków od­by­tu wy­róż­nia się leki prze­czysz­cza­ją­ce i uspraw­nia­ją­ce krą­że­nie. Leki prze­czysz­cza­ją­ce bez re­cep­ty za­wie­ra­ją sub­stan­cje dzia­ła­ją­ce w tro­ja­ki spo­sób: po­przez  pęcz­nie­nie (błon­nik, otrę­by, pek­ty­ny), po­wle­ka­nie (pa­ra­fi­na cie­kła), oraz wchła­nia­nie wody i upłyn­nia­nie mas ka­ło­wych (osmo­tycz­ne środ­ki prze­czysz­cza­ją­ce). Za­sto­so­wa­nie leków prze­czysz­cza­ją­cych ma na celu prze­ciw­dzia­ła­nie za­par­ciom, które są jedną z głów­nych przy­czyn po­wsta­wa­nia he­mo­ro­idów. Na­to­miast leki wpły­wa­ją­ce na krą­że­nie i uszczel­nia­ją­ce na­czy­nia krwio­no­śne, są sto­so­wa­ne nie tylko w te­ra­pii he­mo­ro­idów, ale także ży­la­ków koń­czyn. Głów­ny­mi przed­sta­wi­cie­la­mi leków z tej grupy są: dio­smi­na, escy­na, a także wi­ta­mi­na C, ru­to­zyd, wy­ciąg z ziela rusz­czy­ka, oraz wy­ciąg z ziela ruty.

Czop­ki, maści sto­so­wa­ne w te­ra­pii he­mo­ro­idów

Więk­szość pa­cjen­tów uważa, że apli­ka­cja czop­ków jest trud­niej­sza i mniej kom­for­to­wa od za­sto­so­wa­nia (ze­wnętrz­nie) maści. Z pew­no­ścią tak jest, ale nie mo­że­my za­po­mi­nać, że czop­ki mają prze­wa­gę nad ma­ścia­mi sto­so­wa­ny­mi ze­wnętrz­nie. Bo­wiem w ich przy­pad­ku osią­ga­my nie tylko dzia­ła­nie w ob­rę­bie ob­sza­ru znaj­du­ją­ce­go się po ze­wnętrz­nej stro­nie od­by­tu, ale także w od­byt­ni­cy. Wobec tak istot­nej ko­rzy­ści, część pro­du­cen­tów maści na he­mo­ro­idy, wpro­wa­dzi­ła apli­ka­to­ry do­od­byt­ni­cze. Za­sto­so­wa­nie apli­ka­to­ra umoż­li­wia łatwe wpro­wa­dze­nie maści do ob­sza­ru, w któ­rym zna­la­zł­by się czo­pek.

Obec­nie w ap­te­kach można kupić wiele pre­pa­ra­tów w for­mie maści, żeli, czy czop­ków na he­mo­ro­idy. Warto po­znać skład­ni­ki, któ­rych wła­ści­wo­ści ogra­ni­cza­ją pro­blem he­mo­ro­idów. Wśród nich znaj­du­ją się:

• Wy­cią­gi ro­ślin­ne: z kory Dębu, eks­trakt z kłą­czy Pię­cior­ni­ka, wy­ciąg z Ocza­ru, a także związ­ki bi­zmu­tu, ich­tiol, ta­ni­na, czy tle­nek cynku. Za­le­tą wy­mie­nio­nych skład­ni­ków jest dzia­ła­nie ła­go­dzą­ce i ścią­ga­ją­ce.
• Sil­nie dzia­ła­ją­ce środ­ki prze­ciw­za­pal­ne – kor­ty­ko­ste­ro­idy (do­stęp­ne tylko na re­cep­tę).
• Sub­stan­cje o dzia­ła­niu znie­czu­la­ją­cym (eli­mi­nu­ją­cym od­czu­wa­nie bólu), takie jak li­do­ka­ina i ben­zo­ka­ina (wy­stę­pu­ją­ce na przy­kład w pu­drach płyn­nych, le­kach Aescu­lan i Neo-​Aesculan).
• Skład­ni­ki o dzia­ła­niu an­ty­sep­tycz­nym, czyli de­zyn­fe­ku­ją­cym (na przy­kład pro­po­lis).
• Sub­stan­cje ła­go­dzą­ce świąd i pie­cze­nie (men­tol).
• Skład­ni­ki cha­rak­te­ry­zu­ją­ce się zdol­no­ścią uszczel­nia­nia na­czyń krwio­no­śnych (mię­dzy in­ny­mi wy­ciąg z na­sion Kasz­ta­now­ca – maść Aescu­lan, żel Neo-​Aesculan).

Jakie pre­pa­ra­ty są godne po­le­ce­nia?

Pre­pa­ra­ty, które warto za­sto­so­wać w le­cze­niu he­mo­ro­idów po­win­ny za­wie­rać co naj­mniej jeden z wy­mie­nio­nych wyżej skład­ni­ków. W celu za­pew­nie­nia bez­pie­czeń­stwa sto­so­wa­nia, warto zde­cy­do­wać się na środ­ki po­cho­dze­nia ro­ślin­ne­go. Rów­no­cze­śnie na­le­ży pa­mię­tać o ewen­tu­al­nych uczu­le­niach na skład­ni­ki pre­pa­ra­tów, a także o wy­go­dzie sto­so­wa­nia (apli­ka­cji).

Alax – ro­ślin­ny pre­pa­rat do­ust­ny, za­po­bie­ga­ją­cy i ni­we­lu­ją­cy za­par­cia

Alax jest le­kiem sto­so­wa­nym w le­cze­niu za­parć. Za­wie­ra on w swoim skła­dzie sprosz­ko­wa­ny sok z liści Alo­esu i wy­ciąg z kory Kru­szy­ny. Wy­ciąg z Alo­esu, cha­rak­te­ry­zu­je się sil­nym dzia­ła­niem prze­czysz­cza­ją­cym, na­to­miast wy­ciąg z Kru­szy­ny – słab­szym. Wła­śnie z uwagi na siłę dzia­ła­nie po­szcze­gól­nych skład­ni­ków, można stwier­dzić, że łącz­ne do­bra­nie wy­cią­gu z Alo­esu i wy­cią­gu z Kru­szy­ny w pre­pa­ra­cie Alax, po­wo­du­je wza­jem­ne uzu­peł­nia­nie dzia­łań te­ra­peu­tycz­nych oby­dwu ro­ślin lecz­ni­czych. Istot­ne dla pa­cjen­ta jest też to, jak szyb­ko dany pre­pa­rat za­dzia­ła. W przy­pad­ku pre­pa­ra­tu Alax efekt te­ra­peu­tycz­ny po­wi­nien wy­stą­pić sto­sun­ko­wo szyb­ko, to zna­czy już po około ośmiu go­dzi­nach od za­sto­so­wa­nia.  

Aescu­lan i Neo-​Aesculan – pre­pa­ra­ty z apli­ka­to­rem do­od­byt­ni­czym

Aescu­lan i Neo-​Aesculan to pre­pa­ra­ty o pra­wie iden­tycz­nym skła­dzie, ale wy­stę­pu­ją­ce w dwóch po­sta­ciach – maści i żelu. W skła­dzie oby­dwu leków znaj­du­je się wy­ciąg z kory Kasz­ta­now­ca i chlo­ro­wo­do­rek li­do­ka­iny. W przy­pad­ku maści Aescu­lan stę­że­nie wy­cią­gu z Kasz­ta­now­ca jest nie­znacz­nie wyż­sze.

Pre­pa­ra­ty Aescu­lan i Neo-​Aesculan są wy­ko­rzy­sty­wa­ne w te­ra­pii­ho­ro­by he­mo­ro­idal­nej. Za­war­tość wy­cią­gu z kory Kasz­ta­now­ca za­pew­nia dzia­ła­nie prze­ciw­za­pal­ne i ścią­ga­ją­ce, na­to­miast obec­ność chlo­ro­wo­dor­ku li­do­ka­iny po­zwa­la ogra­ni­czyć od­czu­wa­nie bólu (dzia­ła­nie znie­czu­la­ją­ce).  

Jak sto­so­wać Alax, Aescu­lan i Neo-​Aesculan?

Lek Alax po­win­no się przyj­mo­wać tuż przed snem, po­pi­ja­jąc szklan­ką prze­go­to­wa­nej, let­niej wody. Wy­próż­nie­nia na­le­ży się spo­dzie­wać po prze­bu­dze­niu na­stęp­ne­go dnia.

Maść Aescu­lan i żel Neo-​Aesculan apli­ku­je się przy po­mo­cy za­łą­czo­nej ka­niu­li, którą naj­pierw na­le­ży na­krę­cić na koń­ców­kę tuby. Tak przy­go­to­wa­ny lek, wpro­wa­dza się do od­byt­ni­cy w ilo­ści 0,5-1g (czyli pasma o dłu­go­ści około dwóch cen­ty­me­trów). W przy­pad­ku he­mo­ro­idów ze­wnętrz­nych, można ogra­ni­czyć za­sto­so­wa­nie leku do ob­sza­ru na ze­wnątrz od od­by­tu.  

He­mo­ro­idy – pro­fi­lak­ty­ka

W za­po­bie­ga­niu he­mo­ro­idom uwzględ­nia­ne są trzy pod­sta­wo­we za­le­ce­nia: mo­dy­fi­ka­cja na­wy­ków ży­wie­nio­wych, re­gu­lar­ne wy­próż­nie­nia oraz co­dzien­na ak­tyw­ność fi­zycz­na.

He­mo­ro­idy, a dieta – czy mo­że­my im za­po­bie­gać dzię­ki wła­ści­we­mu od­ży­wia­niu?

Jak już wspo­mnia­no, jed­nym z czyn­ni­ków pre­dys­po­nu­ją­cych do po­wsta­wa­nia he­mo­ro­idów są za­par­cia. Po­wsta­wa­nie za­parć wy­ni­ka w głów­nej mie­rze z nie­pra­wi­dło­wo skom­po­no­wa­nej diety. Jak zatem po­win­na wy­glą­dać dieta, aby unik­nąć za­parć i ochro­nić się przed ży­la­ka­mi od­by­tu? Za wła­ści­wą dietę, która po­tra­fi re­gu­lo­wać w od­po­wied­ni spo­sób pracę na­szych jelit, uważa się dietę wy­so­ko­błon­ni­ko­wą, ina­czej bo­ga­to­reszt­ko­wą. Okre­śle­nie „bo­ga­to­reszt­ko­wy” ozna­cza, że tylko część przy­ję­te­go po­kar­mu ulega wchło­nię­ciu, a po­zo­sta­ła (znacz­na) część służy jako „pro­wo­ka­tor wy­próż­nie­nia”. To wła­śnie dieta bo­ga­ta w błon­nik po­kar­mo­wy, uwal­nia nasz or­ga­nizm od pro­ble­mu za­parć i tym samym wspo­ma­ga dzia­ła­nia pro­fi­lak­tycz­ne przed roz­wo­jem he­mo­ro­idów.

Ak­tyw­ność fi­zycz­na – wspar­cie w prze­ciw­dzia­ła­niu he­mo­ro­idom

Ak­tyw­ność fi­zycz­na sta­no­wi ele­ment pro­fi­lak­ty­ki w przy­pad­ku wielu scho­rzeń, rów­nież w przy­pad­ku ży­la­ków od­by­tu. Osoby, u któ­rych wy­stę­pu­ją he­mo­ro­idy po­win­ny wy­ko­ny­wać spe­cja­li­stycz­ne ćwi­cze­nia, po­le­ga­ją­ce na na­pi­na­niu mię­śni od­by­tu (z „wcią­ga­niem” od­by­tu do środ­ka od­byt­ni­cy), a na­stęp­nie na ich roz­luź­nia­niu. Ćwi­cze­nie te, po­win­no trwać dość długo i być re­gu­lar­nie po­wta­rza­ne (kil­ka­krot­nie w ciągu każ­de­go dnia).