Zdrowa wątroba jest konieczna do utrzymania całego organizmu w dobrym stanie. W ludzkiej wątrobie toczy się jednocześnie prawie 500 różnych procesów, które umożliwiają prawidłową pracę pozostałych narządów. Bierze ona udział w przemianach białek, cukrów i tłuszczy, syntezie czynników krzepnięcia krwi, produkcji żółci, magazynowaniu żelaza i witamin, usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii oraz substancji obcych i toksycznych. Problemów z wątrobą nie powinno się lekceważyć, ponieważ mogą stać się przyczyną innych poważnych dolegliwości.
Choroby wątroby – jak je rozpoznać?
Sygnałem, że z wątrobą dzieje się coś złego może być ból i uczucie tkliwości po prawej stronie nadbrzusza. Czasem można wyczuć w tym miejscu palcami, że wątroba jest powiększona. Jeżeli ból trwa długo, pojawia się często albo jeżeli pojawiają się takie objawy, jak:
- zażółcenie skóry i gałek ocznych (żółtaczka),
- swędzenie skóry, które nie ustępuje mimo zastosowania środków łagodzących,
- odbarwione stolce,
- krwawe lub smoliste stolce,
- przewlekłe zmęczenie,
- nudności,
- utrata apetytu,
należy zasięgnąć porady lekarza.
Różne choroby wątroby mają podobne objawy, więc do pełnego zidentyfikowania problemu konieczne będą dodatkowe badania diagnostyczne. Są nimi m.in. ogólne badanie krwi i moczu, oznaczenie aktywności enzymów wątrobowych – AspAT i AlAT, oznaczenie poziomu bilirubiny, USG jamy brzusznej czy biopsja wątroby.
Zapalenie wątroby – skąd się bierze?
Zapalenie wątroby to jedna z najczęstszych chorób tego organu, o charakterze ostrym lub przewlekłym. Może być ono wywołane przez zakażenia wirusowe, bakteryjne lub pierwotniakowe. Jego przyczyną może też być kontakt ze związkami toksycznymi (toksyczne zapalenie wątroby). Czynniki wywołujące zapalenie wątroby to stosunkowo szeroka lista związków potencjalnie szkodliwych obejmująca m.in.
- niektóre leki bez recepty (paracetamol, aspiryna, ibuprofen, naproksen) – kiedy są zażywane zbyt często, w zbyt dużych dawkach lub gdy są łączone z alkoholem,
- niektóre leki na receptę (sterydy anaboliczne, izoniazyd, ketokonazol, kwas walproinowy, azatiopryna, leki przeciwcholesterolowe z grupy statyn),
- niektóre ziołowe suplementy diety (zawierające wyciągi z pluskwicy groniastej, kozłka lekarskiego, żywokostu pospolitego, glistnika jaskółcze ziele, jemioły pospolitej),
- toksyny grzybów trujących,
- chemikalia stosowane w przemyśle (chlorek winylu, czterochlorek węgla, polichlorowane bifenyle, środki ochrony roślin).
Szczególnym przypadkiem toksycznego zapalenia wątroby jest alkoholowe zapalenie wątroby, które dotyczy osób długotrwale nadużywających alkoholu. W licznych badaniach wykazano, że najbardziej narażeni na jego wystąpienie są mężczyźni, którzy spożywają średnio 60-80 g etanolu dziennie przez ponad 10 lat. U kobiet próg bezpieczeństwa jest niższy i wynosi 20 g etanolu dziennie przez 10 lat. Trzeba dodać, że 60 gramów etanolu to ilość stosunkowo niewielka – zawiera ją np. 3 standardowe (500 ml, 5%) butelki piwa, około 4 kieliszków (lampek) wina czy około 200 ml wódki.
Ciężkość zapalenia wątroby zależy od rodzaju czynnika uszkadzającego, czasu ekspozycji na jego działanie, płci, wieku, ogólnego stanu zdrowia oraz uwarunkowań genetycznych. Zdarza się, że przebiega ono bez wyraźnych objawów, ustępuje szybko i nie prowadzi do wystąpienia powikłań. Wątroba ma dużą zdolność do regeneracji, więc komórki uszkodzone przez ostry stan zapalny mogą zostać zastąpione przez nowe. Praca wątroby pozostaje wtedy bez zmian. Najbardziej niebezpieczne jest narażenie na toksyny w dużych dawkach i przez długi czas. Mechanizm odbudowy może wówczas zostać zakłócony. Zamiast zdrowych komórek w miejscu uszkodzeń pojawia się tkanka bliznowata. Taki stan to marskość wątroby. Jej zdolność do przeprowadzania procesów biochemicznych staje się wtedy ograniczona, co może prowadzić do zakłóceń w funkcjonowaniu pozostałych układów organizmu.
Odmianą przewlekłego zapalenia wątroby jest niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby. Występuje bardzo rzadko. Może się ono rozwinąć u osób z otyłością lub z wysokim poziomem trójglicerydów we krwi, jako konsekwencja diety bogatej w tłuszcze i cholesterol. W przebiegu tej choroby dochodzi do odkładania się złogów tłuszczu w komórkach wątrobowych. Wskutek tego może pojawić się odczyn zapalny, również prowadzący do marskości.
Ostropest plamisty, cynaryna i witaminy na chorą wątrobę
Zmiany zwłóknieniowe w strukturze wątroby spowodowane marskością są nieodwracalne, jednak dzięki leczeniu można zatrzymać ich postęp i zapobiec ewentualnym powikłaniom. Najważniejsze jest wczesne rozpoznanie problemu. Osoby, u których ryzyko rozwinięcia się chorób wątroby jest wysokie, mogą zastosować właściwe środki jeszcze przed pojawieniem się objawów. Leki przyspieszające regenerację komórek wątroby są dostępne bez recepty, skuteczne i bezpieczne w stosowaniu. Z reguły bazują one na składnikach naturalnych. Potwierdzoną skuteczność w procesie jakim jest regeneracja wątroby ma wyciąg z łusek owoców ostropestu plamistego. Występuje w nim kompleks związków flawonolignanowych – sylimaryna. Udowodniono, że zażywanie preparatów z sylimaryną stabilizuje błony komórek wątroby, co ogranicza wnikanie toksyn do ich wnętrza. Pobudza także rozrost komórek, hamuje syntezę czynników prozapalnych oraz redukuje procesy włóknienia. Preparaty ostropestu działają także słabo żółciotwórczo i przeciwcholesterolowo. Przykładem leku może być Sylimarol 35 i Sylimarol 70. Zalecany sposób podawania to 3 razy dziennie po 1-2 tabletek (w zależności od dawki).
Jeszcze lepszy efekt leczniczy może mieć podawanie leków zawierających dwa składniki czynne: sylimarynę i fosfolipidy sojowe. Przykładem jest preparat Syliflex. Zawarte w nim fosfolipidy biorą udział w odbudowie błon komórek wątrobowych. To wpływa pozytywnie na ich stabilizację i zmniejszenie przepuszczalności dla toksyn. Ponadto fosfolipidy pobudzają metabolizm tłuszczów oraz zapobiegają stłuszczeniu wątroby. W stanach przewlekłych podaje się 3 razy dziennie po 1 tabletce, w stanach ostrych 3 razy dziennie po 2 tabletki.
Działanie wspomagające sylimarynę wykazuje także wyciąg z karczocha zwyczajnego. W jego skład wchodzi substancja czynna cynaryna, która pobudza wątroby do pracy oraz działa żółciotwórczo i żółciopędnie. Wykazano też, że cynaryna obniża poziom cholesterolu, zwłaszcza frakcji LDL („zły cholesterol”) oraz ochrania wątrobę przed wpływem stanu zapalnego. Osoby z podwyższonym poziomem trójglicerydów i cholesterolu mogą sięgnąć po preparat Sylicynar, zawierający sylimarynę i cynarynę. Zalecane dawkowanie: 3 razy dziennie po 2 tabletki.
Wszystkie powyżej wymienione leki wymagają regularnego stosowania przez okres 2-4 tygodni. Jeżeli po tym czasie dolegliwości nie ustąpią lub pogłębią się, konieczna będzie konsultacja z lekarzem, który może przedłużyć kurację nawet do 6 miesięcy.