Urazy jamy ustnej i dziąseł – skąd się biorą i jak leczyć?

Ranki od apa­ra­tu or­to­don­tycz­ne­go, otar­cia od pro­tez, drob­ne za­bie­gi, po­pa­rze­nia – to urazy w ob­rę­bie jamy ust­nej, które choć drob­ne, to bo­le­sne i sku­tecz­nie utrud­nia­ją­ce je­dze­nie i picie. Jak ła­go­dzić do­le­gli­wo­ści w ob­rę­bie jamy ust­nej? Pod­po­wia­da­my.

Błona ślu­zo­wa po­kry­wa­ją­ca od środ­ka jamę ustną jest bar­dzo de­li­kat­na i po­dat­na na urazy. Nie­wiel­kie zra­nie­nia przy­tra­fia­ją się każ­de­mu, wy­star­czy przy­pad­ko­we przy­gry­zie­nie się w po­li­czek lub zbyt mocne po­cią­gnię­cie nicią den­ty­stycz­ną. Urazy w jamie ust­nej to nie­mal co­dzien­ność dla osób no­szą­cych apa­ra­ty or­to­don­tycz­ne i pro­te­zy zę­bo­we. Po­wsta­ją­ce zra­nie­nia, mimo że nie­zbyt roz­le­głe, są bo­le­sne i przez czę­ste ura­ża­nie czę­sto trud­no goją się.

Co po­wo­du­je uszko­dze­nia we­wnątrz jamy ust­nej?

Zra­nie­nia w ob­rę­bie jamy ust­nej do­ty­czą nie tylko we­wnętrz­nej stro­ny po­licz­ków, ale też ję­zy­ka, pod­nie­bie­nia, dzią­seł i dna jamy ust­nej. Otar­cia i drob­ne ranki skut­ku­ją po­ja­wie­niem się bólu, nie­kie­dy także krwa­wie­nia. Do uszko­dzo­nej tkan­ki do­sta­ją się bak­te­rie z wnę­trza jamy ust­nej, zwy­kle po nie­dłu­gim cza­sie do­cho­dzi do roz­wo­ju stanu za­pal­ne­go, obrzę­ku i za­czer­wie­nie­nia.

Wśród przy­czyn ura­zów jamy ust­nej wy­róż­nia się:

• uszko­dze­nia me­cha­nicz­ne – to naj­częst­sze po­wo­dy ura­zów
• czyn­ni­ki ter­micz­ne – po­pa­rze­nia wsku­tek zje­dze­nia lub wy­pi­cia go­rą­cych na­po­jów lub po­kar­mów
• drob­no­ustro­je – po­wo­du­ją­ce po­wsta­nie zmian za­pal­nych w po­sta­ci np. ple­śnia­wek lub zmia­ny cho­ro­bo­we wy­wo­ła­ne przez grzy­bi­cę jamy ust­nej.

Drob­ne urazy w jamie ust­nej wy­ni­ka­ją naj­czę­ściej z:

• zra­nień pod­czas je­dze­nia (twar­de czy chru­pią­ce pro­duk­ty)
• przy­pad­ko­we­go przy­gry­zie­nia ję­zy­ka lub wnę­trza po­licz­ka; nie­kie­dy urazy tego ro­dza­ju mogą mieć także cha­rak­ter prze­wle­kły i mieć pod­ło­że ner­wo­we
• zbyt in­ten­syw­ne­go szczot­ko­wa­nia zębów lub nie­pra­wi­dło­we­go uży­wa­nia nici den­ty­stycz­nej lub flo­se­rów
• no­sze­nia apa­ra­tów or­to­don­tycz­nych – tu za­gro­że­nia mają dwo­ja­kie przy­czy­ny: z jed­nej stro­ny apa­rat me­cha­nicz­nie może po­draż­niać błonę ślu­zo­wą po­licz­ków lub warg, a z dru­giej le­cze­nie or­to­don­tycz­ne wiąże się zwy­kle z utrud­nio­ną hi­gie­ną zębów i jamy ust­nej, co przy­czy­nia się do roz­wo­ju zmian cho­ro­bo­wych
• obec­no­ści pro­tez zę­bo­wych – me­cha­nicz­nie po­draż­nia­ją po­licz­ki i dzią­sła; stały kon­takt z wnę­trzem jamy ust­nej po­wo­du­je osła­bie­nie błony ślu­zo­wej i zwięk­sza jej po­dat­ność na uszko­dze­nia
• za­bie­gów den­ty­stycz­nych (np. za­bie­gi chi­rur­gicz­ne, eks­trak­cje zębów) po­wo­du­ją­ce przej­ścio­we pro­ble­my i do­le­gli­wo­ści bó­lo­we w jamie ust­nej.

Le­cze­nie drob­nych ura­zów w jamie ust­nej

Na ła­twość go­je­nia się ran w jamie ust­nej ma wpływ wiek – zde­cy­do­wa­nie szyb­ciej za­bliź­nia­ją się uszko­dze­nia u mło­dych osób, u star­szych trwa to zwy­kle dłu­żej.

Aby wspo­móc i przy­spie­szyć le­cze­nie ura­zów w ob­rę­bie jamy ust­nej, można się­gnąć po pre­pa­ra­ty z ap­te­ki do­stęp­ne bez re­cep­ty na do­le­gli­wo­ści w ob­rę­bie jamy ust­nej. Otar­cia i inne drob­ne zra­nie­nia leczy się przede wszyst­kim ob­ja­wo­wo. Do­stęp­ne są leki na urazy w jamie ust­nej, które mają jed­no­cze­śnie dzia­ła­nie prze­ciw­bó­lo­we, prze­ciw­za­pal­ne, ścią­ga­ją­ce i prze­ciw­bak­te­ryj­ne, które także wspo­ma­ga­ją go­je­nie się ran. Pre­pa­ra­ty tego typu z jed­nej stro­ny ła­go­dzą do­le­gli­wo­ści bó­lo­we i wy­ci­sza­ją stan za­pal­ny, a z dru­giej – izo­lu­ją zmia­nę od oto­cze­nia.

Jak za­po­bie­gać zra­nie­niom w jamie ust­nej?

Do­le­gli­wo­ści wy­ni­ka­ją­ce z nawet drob­nych uszko­dzeń błony ślu­zo­wej są uciąż­li­we i utrud­nia­ją takie zwy­czaj­ne czyn­no­ści jak spo­ży­wa­nie po­kar­mów. Także w tym wy­pad­ku spraw­dza się za­sa­da, że le­piej za­po­bie­gać niż le­czyć. Szcze­gól­ną ostroż­ność w tej kwe­stii po­win­ny wy­ka­zać osoby o nad­wraż­li­wo­ści zębów i dzią­seł, dia­be­ty­cy, osoby z apa­ra­ta­mi or­to­don­tycz­ny­mi oraz te no­szą­ce pro­te­zy zę­bo­we. Pa­mię­taj­my, że po­dat­ność na uszko­dze­nia jamy ust­nej wzra­sta pod­czas prze­zię­bie­nia i przy spad­ku od­por­no­ści. W gru­pie ry­zy­ka znaj­du­ją się także osoby z nad­kwa­so­tą żo­łąd­ka oraz z re­fluk­sem żołądkowo-​przełykowym.

Jak zatem za­po­bie­gać ura­zom błony ślu­zo­wej jamy ust­nej?

• Uni­kać twar­dych i ostrych po­kar­mów (orze­chy, chrup­ki, su­char­ki itd.) lub po­dzie­lić je na mniej­sze czę­ści przed spo­ży­ciem.
• Szcze­gól­nie dbać o co­dzien­ną hi­gie­nę jamy ust­nej, sto­so­wać szczo­tecz­ki o mięk­kim wło­siu lub czy­ścić zęby szczo­tecz­ką so­nicz­ną (uni­kać szczo­te­czek ro­ta­cyj­nych, które są nie­wska­za­ne dla osób z nad­wraż­li­wo­ścią zębów). Jeśli sto­so­wa­nie nici den­ty­stycz­nych lub flo­se­rów po­wo­du­je zra­nie­nia i krwa­wie­nia dzią­seł, być może warto spró­bo­wać iry­ga­to­rów do zębów.
• Nosić do­brze do­pa­so­wa­ne pro­te­zy i apa­ra­ty or­to­don­tycz­ne. W razie ja­kich­kol­wiek pro­ble­mów od razu zgła­szać się do le­ka­rza sto­ma­to­lo­ga, sto­so­wać wosk do apa­ra­tów, a dla po­pra­wy kon­dy­cji błony ślu­zo­wej można się­gnąć po pre­pa­ra­ty wzmac­nia­ją­ce opar­te na wi­ta­mi­nach.
• Re­ago­wać przy pierw­szych ob­ja­wach w jamie ust­nej. Sto­so­wać żele sto­ma­to­lo­gicz­ne i leki na drob­ne urazy do miej­sco­wej apli­ka­cji do­stęp­ne w ap­te­ce bez re­cep­ty.

Uszko­dze­nia i drob­ne urazy w ob­rę­bie jamy ust­nej to czę­sta do­le­gli­wość. Mimo nie­wiel­kich roz­mia­rów, są uciąż­li­we, bo­le­sne i czę­sto trud­no się goją. Warto w takim wy­pad­kach wspo­móc le­cze­nie pre­pa­ra­ta­mi zio­ło­wy­mi z ap­te­ki, które ła­go­dzą ob­ja­wy i przy­czy­nia­ją się do szyb­sze­go go­je­nia się ran.